Hoe blijf je vakbekwaam tijdens een lockdown?

LEESTIJD: 3 MIN

Oefenen is voor de brandweer belangrijk om kennis en vaardigheden op peil te houden. Maar hoe houd je mensen vakbekwaam en hoe blijf je in verbinding met vrijwilligers in een lockdown? In de Veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid (VRZHZ) begonnen gelijk de radertjes te draaien.

Gerben van den Boom, communicatieadviseur en brandweerman bij de VRZHZ, geeft aan dat er snel geschakeld moest worden. Wat is er digitaal en plaatsonafhankelijk mogelijk? 'We besloten webinars te organiseren waarin we vooral aandacht zouden schenken aan de praktische basisbrandweerzorg. Wat hebben we zelf al in huis aan kennis, ervaring en materiaal om zo snel mogelijk te kunnen starten?' Binnen een week was het eerste webinar, over andere ging het gebruik van de Elektronische Leeromgeving Brandweer (ELO), gereed. De les- en leerstof werd tot dan toe vooral gebruikt door mensen die die het brandweervak nog moeten leren, maar bleek ook heel geschikt voor het op peil houden van kennis en vakbekwaamheid. Het tweede webinar, tevens de eerste live-uitzending, ging over aardgasincidenten.

Webinar IFV met Hans Hazebroek

'Live uitzenden via YouTube bleek een goede manier van informatie delen', vertelt Van den Boom. 'Meer dan 1.000 mensen uit het hele land en zelfs daarbuiten keken tegelijkertijd naar het webinar. Door de positieve reacties steeg het enthousiasme van de werkgroep en hebben we nog negen succesvolle webinars aangeboden. Aansluitend aan de webinars boden we een kennistoets aan met iedere week een prijswinnaar. We maakten hiermee de leercirkel rond. In de tussenliggende periode volgden meer veiligheidsregio’s. Ook zij gingen digitale presentatievormen verzorgen, zoals webinars, instructievideo’s en digitale toetsen.'

Intrinsieke motivatie

Na de lockdown werd een landelijke enquête uitgezet onder brandweerpersoneel, vertelt Jelle Nijeboer, lid van het landelijke Platform Vakbekwaam Blijven (Brandweer Nederland) en specialist Vakbekwaamheid bij de Veiligheidsregio IJsselland. 'Hiermee wilden we achterhalen hoe de digitale werkvormen, die in veel regio’s werden aangeboden, ontvangen zijn in het land. Deze enquête is door 2.200 mensen ingevuld en heeft veel waardevolle informatie opgeleverd. Zo bleken intrinsieke motivatie om met het vak bezig te zijn en kennis op peil houden de belangrijkste prikkels om webinars te volgen. Dit werd onderstreept door het feit dat veel mensen na afloop vrijwillig de aangeboden online toetsen hebben ingevuld.'

Landelijke oefenavond

Uit de feedback bleek verder dat de webinars van de brandweerlectoraten Instituut Fysieke Veiligheid (IFV), dat veel les- en leerstof verzorgt, hoog scoorden vanwege de gevalideerde kennis. 'Je zou kunnen zeggen dat met deze webinars de eerste landelijke oefenavonden geboren zijn', vertelt Nijeboer enthousiast. 'Er zijn natuurlijk regionale verschillen, maar hoe mooi en efficiënt is het als de lesstof om vakbekwaam te blijven ook landelijk wordt aangeboden.'

’De webinars scoorden goed omdat er een hoge mate van realiteit en actualiteit in verwerkt was’

Lessons learned

Nog niet alle informatie uit de enquête is geanalyseerd, maar duidelijk is al wel dat online lessen de huidige theorielessen prima kunnen vervangen. Nijeboer: 'Je weet van tevoren nooit precies wie gaat deelnemen. Dat maakt het moeilijk om het kennisniveau te bepalen. Dit kun je ondervangen door deelnemers vooraf vragen over het onderwerp te laten indienen, zodat de docent het niveau een beetje kan inschatten en hier in de les op terug kan komen. Ook blijkt uit de enquête dat de webinars niet te lang mogen duren, gemiddeld tussen 30 en 45 minuten, en dat we niet te veel onderwerpen in een te korte tijd moeten behandelen.'

Prikkel

Een ander aandachtspunt is de prikkel om aangehaakt te blijven. 'De webinars scoorden goed omdat er een hoge mate van realiteit en actualiteit in verwerkt was. Ze scoorden duidelijk lager op uitdaging. Het inbouwen van korte opdrachten kan hier een oplossing voor zijn, maar ook het gebruik van zogenaamde ‘break-outrooms’. Deelnemers gaan dan tijdens het webinar in groepjes uiteen, om met elkaar te sparren en casuïstiek te behandelen.' Het landelijk platform gaat deze ontwikkelingen zeker verder onderzoeken. De bevindingen worden gedeeld met de regio’s om de webinars nog aantrekkelijker te maken, belooft Nijeboer. 'Want alhoewel 40% van de respondenten de voorkeur geeft aan live theorielessen, zijn webinars, video’s en digitale leeromgevingen niet meer weg te denken bij de brandweer. Ook niet na de coronacrisis.'

Gerben van den Boom Communicatieadviseur en brandweerman Veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid

Van den Boom heeft een hart voor hulpverlening en communicatie. Hij is een duizendpoot binnen de hulpverleningswereld: incidentbestrijder, woordvoerder, communicatieprofessional en vrijwillig centralist bij Veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid en meldkamer Rotterdam.

Jelle Nijeboer Specialist Vakbekwaamheid Veiligheidsregio IJsselland

Nijeboer is namens het district Oost de afvaardiging in het Platform Vakbekwaam Blijven, dat samen met het IFV het onderzoek heeft gedaan naar de ervaringen in het gebruik van online en alternatieve oefenvormen tijdens de Coronacrisis.

deel deze pagina: